Szołdry abo murziny (Wielkanocne mięsiwa zapiekane w drożdżowym cieście na śląską modłę)

U nołs¹ w dōma sie tego niy robiōło, nawet żołdno ciotka tego niy znała, ale rołz moja Baba znołdła to w jaki ksiōnżce i sie ji tego zachciało. Na poczōntku trzo bōło szukać, skōnd sie to wziyno, co to z tym zrobić i jak wyłōnaczyć². Ponojś je to popularne na Ślōnsku Cieszyńskim, ale same słowo szołdra (sołdra, sodr- bo to roztomajcie³ gołdali⁴ i gołdajōm) to pochodzi ponojś ze czasōw prasłowiańskich i znaczōło kōnsek uwyndzōnyj szinki. Nojprzōd jōm moczyli we soli (rosolyli), a potyn wyndziyli przi kominie, choć jak niy bōło kōmina, to wele⁵ dziury we dachu. A potym tako szinka trefiła jakosik do drożdzowego ciasta i sie zrobiōła szołdra. A czamu⁶ na Wielkanoc? Bo niy ma lepszego czasu na jedzynie roztomajtego jołdła ze szinkōm. Niyroz sie tyż robi jedna srogo⁷ szołdra, a niy take małe bōłki. I- jak to na Ślōnsku, we kołżdyj jednyj wsi moł to inksze miano: szołdra, sodr, szczodr, szołdr… abo murzin.

Ciasto:

30 dkg mōnki pszynny

20 dkg krupczatki

200ml mlyka

3 dkg drożdży

1 łeżka cukru

2 jajca + 1 żōłtko (biołko do posmarowania na wiyrchu)

1 łeżeczka soli

10 dkg masła (rozpuszczone)

30 dkg szinki

20 wyndzonki⁸

jake 2 wōszty⁹

Do miski dejcie¹⁰ sie przesiōno mōnka- jakbyjście sie łod tych przedświōntecznych robotōw mieli już przewrołcać, to nojwyżi niy przesiywejcie tyj mōnki, na środku zróbcie dziura, a w nia wciepujcie drożdże, cuker, i wlywejcie leko podgrzōne mlyko. Tera trza to łodstawić na chwila (10-15min), żeby te drożdże zaczły robić.

Mogecie sie bez tyn czas pokrajać we kosteczka ta wyndzōnka i leko jōm podpiyc na patelni, żeby nōm te szołdry jeszcze lepi wōniały.¹¹ Szinka i wōszt tyż pokrejcie we kosteczka, ale już ich niy podsmażejcie, yno niyskorzi¹² wymiyszejcie razym ze wyndzōnkōm.

Tera idymy nazod¹³ do ciasta: wciepcie tam 2 jajca, te 1 żōłtko, masło, sōl i wyrobiejcie. Keby Wōm sie za mocno klejōło, to dosypcie sie jeszcze trocha mōnki. Jak już sie wszystko fajnie połōnczy, to na jaki stolnicy (abo jak to piyrwy gołdali bierkownicy) abo i na stole sie to rozwałkujcie- tak, żebyjście mieli te ciasto rube na 1 cm. Tera powycinejcie take kwadraty (10×10 cm) i na środek kołżdego dejcie pomiyszano szinka, wōszt i boczek. Potyn kołżdy jedyn trza zawinōńć- trocha jak rolady: nojważniyjsze je to, żeby wszysko wlazło rajn¹⁴ i nasze szołdry niy rozwalōły sie przi pieczyniu. Połōżcie sie je na jaki blasze, kaj¹⁵ je ciepło i poczekejcie, aż fajnie wyrosnōm- dejcie im i nawet wiyncyj niż pó¹⁶ godziny, a Wy zajś mocie trocha wolnego.

Jak już wyrosnōm, to posmarujcie je rozfyrlanym¹⁷ biołkym i dejcie do pieca rozgrzōnego na 180 stopni tak na 30 min- pod kōniec dejcie pozōr¹⁸, żeby sie niy przipołlōły¹⁹.

I tak po prołwdzie²⁰, to już mōmy po robocie. Kebyjście chcieli, to mogecie sie dō nich zrobić tyż na szybko jako zōłza²¹. Joł sie pomiyszoł jogurt grecki ze wyngerskōm pastōm paprykowōm, ale szło by tyż zamiast tego dać do jogurtu zōmbek czosku i trocha pietruszki. A że moł to być na Wielkanoc, to idealne bydōm wszyske zōłzy ze chrzanym, chrzan ze śmiytōnkōm, ćwikła… Smacznego 🙂